Đục khoét túi dân: Từ ‘Thuế bảo vệ môi trường’ đến ‘Quỹ bình ổn giá điện’Kinh tế trầm kha cùng vấn nạn túi thủng ngân sách đang khiến nền “hành chính công” ở Việt Nam lao sâu vào cơn động kinh “thu, thu nữa, thu mãi”. Những danh từ và tính từ đều hóa phép trở nên mỹ từ đạo đức cấp độ cao: “bảo vệ môi trường”, “bình ổn giá” - dành cho chiến dịch phi mã của các loại xăng dầu và điện nước. Trăm dâu đổ đầu tằm! Trăm thuế đổ đầu dân! ‘Thuế bảo vệ môi trường’ Vào thời gian này, giới chuyên gia phản biện và báo chí nhà nước lại tiếp tục quằn quại về vấn nạn thu thuế bất chấp dân sinh. Một trong những thứ thuế gây tiêu cực lớn nhất đến túi tiền đã dưới mức còm cõi của người dân là “thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu”. Từ đầu năm 2015 đến nay, giá dầu thế giới bất ngờ sụt giảm mạnh và nay chỉ còn hơn 40 USD/thùng. Ngân sách Việt Nam bị thâm thủng trầm trọng, nguồn thu từ xuất khẩu dầu thô giảm tới hơn một nửa. Nhưng Bộ Tài chính lại đề xuất và được Quốc hội thông qua việc tăng gấp 3 lần thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu từ ngày 1/5/2015. Theo tính toán của giới chuyên gia phản biện, một lít xăng phải cõng 3.000 đồng/lít thay vì mức 1.000 đồng/lít, một lít dầu diesel phải nộp 1.500 đồng/lít thay vì mức 500 đồng/lít trước đây. Năm 2015, Bộ Tài chính tính toán: chỉ riêng với thuế bảo vệ môi trường từ các mặt hàng này, ngân sách dự kiến sẽ thu về hơn 35.000 tỷ đồng/năm, tăng khoảng 23.000 tỷ đồng/năm. Trong đó, riêng số thu thuế bảo vệ môi trường của mặt hàng xăng đã dự kiến là hơn 20.000 tỷ đồng/năm, tăng gần 14.000 tỷ đồng/năm. Con số trên lớn gấp 2 - 2,5 lần so với tổng thu thuế bảo vệ môi trường dự toán năm 2015, tương ứng tăng khoảng 22.500 tỷ. Trong năm 2015, dù số thu từ dầu thô giảm mạnh, nhưng tổng số thu ngân sách cả nước vẫn tăng thêm hơn 85.000 tỷ đồng so với kế hoạch đặt ra. Mục đích của thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng, trong đó có xăng dầu, là để điều chỉnh sản xuất tiêu dùng theo hướng tiết kiệm, khuyến khích sản xuất, sử dụng năng lượng sạch... Nhưng mức thu tuyệt đối 3.000 đồng/lít là quá cao. Một loạt câu hỏi đặt ra quanh câu chuyện lỗ hổng thuế nhập khẩu xăng dầu khiến năm 2015 Bộ Tài chính phải hoàn thuế cho doanh nghiệp xăng dầu hơn 3.500 tỷ đồng. Nhiều người dân cho biết, nếu báo chí vừa qua không lên tiếng, dư luận không ồn ào, doanh nghiệp xăng dầu sẽ được hưởng lợi trong khi chính người tiêu dùng bị thiệt hại. Thế nhưng dư luận đến nay vẫn chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng về trách nhiệm về việc này ra sao của Bộ Tài chính, Bộ Công thương. Trong khi đó, giá xăng dầu Việt Nam vẫn cao ngất ngưởng, ước tính gấp từ 1,5-2 lần mặt bằng giá xăng dầu thế giới. Tìm mọi cách để “ổn định” mức giá này, có khả năng Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) sẽ lặp lại “sáng kiến” của người anh em song sinh của nó là Tập đoàn Điện lực VN (EVN) để “bù lỗ vào dân”. ‘Quỹ bình ổn giá điện’ Cũng vào thời gian này, Bộ Công Thương đang lấy ý kiến dự thảo lập Quỹ Bình ổn giá điện nhằm “giảm tác động bất lợi của các yếu tố thị trường tới giá điện”. Tuy nhiên, phân tích của các chuyên gia cho thấy việc lập quỹ này sẽ bất ổn nhiều hơn khi người tiêu dùng phải tăng đóng góp. Tiến sĩ Lê Đăng Doanh đặt vấn đề: “Quỹ Bình ổn giá xăng dầu tỏ ra kém hiệu quả và đang được xem xét để bãi bỏ, vậy việc lập quỹ này có cần thiết không? Quỹ này trích từ tiền điện của dân, nhưng trong cơ chế quản lý quỹ không hề có đại biểu của dân tham gia quản lý là thiếu dân chủ. Thực chất, quỹ này được trích lập từ giá điện cao hơn giá thành nhưng tách riêng để khi nào lỗ mới cho EVN sử dụng. Nếu vậy có hiệu quả gì hơn nếu để EVN tự hạch toán, tự bù lỗ không?”. Tiến sĩ Ngô Trí Long, nguyên Viện phó Viện Nghiên cứu Khoa học về giá cả nhìn nhận: Nguồn hình thành quỹ phải từ cả hai phía, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Không thể bắt người tiêu dùng ứng trước như quỹ bình ổn xăng dầu. Đã là dự phòng rủi ro trong kinh doanh thì doanh nghiệp cũng phải trích ra từ lợi nhuận. Mặt khác, cơ chế hình thành quỹ bình ổn phải minh bạch: nguồn hình thành quỹ từ đâu, sử dụng và quản lý ra sao cho có hiệu quả. Theo một chuyên gia về ngành điện, về bản chất, chính người dân phải góp tiền vào quỹ bình ổn, vì quỹ trích từ giá thành bán điện. Việc hình thành quỹ về cơ bản chỉ có ý nghĩa giảm lỗ cho EVN trong khi lỗ thì đã có quỹ gánh và làm tăng gánh nặng cho người dân. EVN, từng được một tờ báo Anh vinh phong là “cậm ấm hư hỏng” do người mẹ đỡ đầu của nó là Bộ Công thương, là tiếp dẫn ngoan ngoãn vô song cho chiến dịch tiếp tay cho Trung Quốc đến mức phản bội dân tộc. Thậm chí, EVN mua điện của Trung Quốc với giá cao ngay cả ở thời điểm nguồn cung cấp trong nước dồi dào, vin vào lý do vì hợp đồng mua điện với Trung Quốc được ký từ năm 2005 và chính thức mua điện từ 2009. Thái độ kinh doanh bất chấp này đã bất chấp một thực tế là trong thời gian gần đây, nguồn điện trong nước được tăng cường nhiều hơn, nhiều nhà máy điện ngoài EVN chưa huy động hết công suất, có thời điểm điện dư thừa, giá lại rẻ hơn nhiều so với giá điện Trung Quốc bán cho Việt Nam. Nhưng bởi lối hành xử đầy khả nghi “dưới gầm bàn” về bao thư và cả những ẩn giấu chính trị, EVN đã cố tâm mua điện trong nước với giá chỉ bằng 1/3 giá mua điện của Trung Quốc, kèm theo các điều kiện rất khắt khe. Chỉ mấy năm gần đây, giới chuyên gia phản biện độc lập mới không còn giữ nổi bình thản: một lượng lớn điện thương phẩm mua từ Trung Quốc với giá cao và có xu hướng tăng nhanh những năm gần đây đã làm méo mó quá nhiều thị trường điện. Ở Việt Nam, EVN là một trong những dẫn chứng sống động và dối trá nhất để trục lợi. Trong điều kiện nền chính trị độc đảng, thủ đoạn lợi dụng càng trở nên thâm độc hơn. Độc quyền và đặc lợi cũng vì thế đồng nghĩa với tội đồ, đối với nền kinh tế và đời sống dân sinh. Năm 2011, vào lúc nền kinh tế Việt Nam dợm chân vào suy thoái cùng sự đổ bể của hai thị trường chứng khoán và bất động sản, hàng loạt chiến dịch đầu tư trái ngành của EVN vào chứng khoán, bất động sản và bảo hiểm rốt cuộc đã tích đọng gánh nợ đến trên 30.000 tỷ đồng. Trong suốt 5 năm qua, toàn bộ số nợ nần đó đã được EVN tuồn qua tuyến đại tràng để đổ lên đầu người dân đóng thuế. Trong giai đoạn nền kinh tế Việt Nam ngập chìm khó khăn và suy thoái, bằng nhiều cách EVN vẫn đều đặn tăng giá điện như một chủ trương bất thành văn “bù lỗ vào dân”. Vài năm trước, một báo cáo của ngành điện cho thấy nhờ vào việc tăng giá điện liên tục, EVN đã “xử lý” xong tới 37.000 tỷ đồng lỗ, chiếm 97% tổng lỗ. Tuy nhiên, lỗ cũ chưa dứt thì nay EVN lại tiếp tục lồi thêm khoản lỗ khủng chưa biết khi nào mới cân bằng được. Một dự báo của chính ngành điện cho biết để kết lỗ, “vòi bạch tuộc” phải vươn dài đến năm… 2020 hoặc thậm chí lâu hơn. Nhưng trong suốt nhiều năm qua, bất chấp những đợt tăng giá điện vô tội vạ của EVN, đã không có bất cứ cuộc kiểm tra nào được thực hiện tới nơi tới chốn. Một vụ việc khủng khiếp mà đã hoàn toàn chìm xuồng là cú xả lũ đồng loạt của 15 nhà máy thủy điện của EVN ở miền Trung vào cuối năm 2013 đã “giết sống” đến năm chục mạng người nghèo nơi rốn lũ. Nhưng cả EVN lẫn cơ quan chủ quản của nó là Bộ Công thương lại chưa phải chịu bất kỳ trách nhiệm hành chính hay pháp lý nào. Chính vào lúc người dân chết chìm trong nước lũ xả trắng mênh mông, Bộ trưởng công thương Vũ Huy Hoàng còn bận “công du” ở nước ngoài. Bạo loạn xã hội? Nhiều chuyên gia và người dân phản ứng: để tăng thu ngân sách, Bộ Tài chính lại tính đến chuyện tăng thu với người tiêu dùng là điều không thể chấp nhận, trong bối cảnh số doanh nghiệp phải phá sản và ngừng hoạt động trong quý 1/2016 đã lên tới 20.000, tăng đến 23% so với cùng kỳ năm 2015. Còn bội chi ngân sách năm 2015 vẫn đội lên đến 6,1% GDP. Nhiều dự án bất chấp phản ứng ghê gớm của dư luận trong và ngoài nước, vẫn được chính quyền địa phương chúi đầu đục khoét. Bội chi vượt mặt từ các dự án và công trình lãng phí cùng tham nhũng, nhưng chính quyền Việt Nam vẫn tiếp tục tăng thuế đổ đầu dân như một trong những cách nhanh nhất gây bạo loạn xã hội. Phạm Chí Dũng là nhà báo độc lập, tiến sĩ kinh tế sống và làm việc tại Sài Gòn, Việt Nam. Trước năm 2013, đã có thời gian 30 năm làm việc trong quân đội, chính quyền và khối đảng. Do viết bài chống tham nhũng, từng bị công an bắt vào năm 2012. Năm 2013, tuyên bố từ bỏ đảng Cộng sản Việt Nam. Năm 2014, cùng các cộng sự thành lập Hội nhà báo độc lập Việt Nam và giữ cương vị chủ tịch của tổ chức này. Cũng trong năm 2014, được Tổ chức phóng viên không biên giới vinh danh 'Anh hùng thông tin' Vụ cá chết hàng loạt ở miền Trung: Liên Hiệp Quốc sẵn sàng giúp đỡ nhưng CSVN sợ tìm ra sự thật"Nếu Chính phủ Việt Nam yêu cầu giúp đỡ liên quan đến vụ cá chết hàng loạt, Liên Hiệp Quốc sẵn sàng hỗ trợ", Phó tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Jan Eliasson khẳng định hôm 6.5.
Ông Eliasson cho biết ngay từ ngày đầu tới Việt Nam trong chuyến thăm từ 3-6.5, ông đã thảo luận rất nhiều về vấn đềcá chết nghiêm trọng ở vùng biển miền TrungViệt Nam nhưng chưa thấy có một kết quả đánh giá nào có thể giải thích vì sao vụ việc lại xảy ra. Ông cho rằng Việt Nam "phải tìm cho ra nguyên nhân vì sao lại để xảy ra hậu quả quá lớn như vậy". "Các bạn có thể thấy ngay những rủi ro mà con người phải gánh chịu khi hành xử theo kiểu tàn phá thiên nhiên", ông Eliasson phát biểu trong cuộc họp báo sáng 6.5 tại TP.HCM. Về vấn đềhạn hán, ngập mặn đang xảy ra nghiêm trọng tại nhiều nơi ở Việt Nam, Phó tổng thư ký Liên Hiệp Quốc khẳng định Liên Hiệp Quốc luôn kết hợp chặt chẽ với Việt Nam để tìm cách giải quyết. Hiện Liên Hiệp Quốc đang kêu gọi quốc tế hỗ trợ Việt Nam 48,5 triệu USD để đối phó với tình trạng hạn hán, ngập mặn. Ngoài ra, ông cho biết Việt Nam cũng nằm trong nhóm các nước châu Á, Trung Mỹ và Nam Mỹ sẽ được thụ hưởng từ quỹ hỗ trợ trị giá 3,4 tỉ USD mà Liên Hiệp Quốc đang kêu gọi để khắc phục hậu quảEl Nino- hiện tượng biến đổi thời tiết bất thường mà Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Phó Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Jan Eliasson trả lời phỏng vấn báo giới sáng 6.5Kiều Oanh |
Tuy nhiên, ông Eliasson nhấn mạnh những hậu quả mà con người gây ra, như vụ cá chết hay hạn hán đang xảy ra nghiêm trọng ở Việt Nam, không chỉ là thảm họa thiên nhiên. "Chúng ta không chỉ phải thảo luận nghiêm túc tới thảm họa thiên nhiên mà cả thảm họa nhân tạo nữa. Chúng ta đã cướp quá nhiều từ thiên nhiên. Đã tới lúc phải hòa hợp với thiên nhiên", ông Eliasson nói. Kiều Oanh
Cá chết hàng loạt ở miền Trung: Mổ xẻ trường hợp Formosa(Tin tức thời sự) - Hiện tượng cá chết hàng loạt dọc biển 4 tỉnh miền Trung chắc chắn không phải do yếu tố tự nhiên mà có tác động của con người.Tác động của con người? Ngày 6/5, tại buổi tọa đàm do Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam tổ chức, nhiều nhà khoa học cũng như các chuyên gia đã đưa ra nhận định nguyên nhân cũng như giải pháp cho hiện tượng cá chết hàng loạt. GS. TS. Mai Đình Yên, khoa Sinh học, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên Hà Nội khẳng định: "Theo tôi, nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên chắc chắn là do chất độc hóa học nhiều hơn là những yếu tố khác. Ví dụ như nguyên nhân cá chết do ký sinh trùng chúng ta hoàn toàn có thể loại bỏ, vì cá chết cũng đã được gần 1 tháng nay, việc phát hiện ra là không thể. Hoặc nếu cá chết do thủy triều đỏ, thì còn liên quan đến hệ sinh thái, vòng dinh dưỡng của cá, nghĩa là hệ quả sẽ có nhiều liên kết chứ không chỉ có cá chết. Suy ra, nguyên nhân của cá chết hàng loạt là do tác động của con người, chứ không phải thiên nhiên. Hơn nữa, từ trước đến nay không bao giờ cá chết nhiều như thế này, chắc chắn phải có nguyên nhân đặc biệt". Theo vị GS, các nhà khoa học phải đặt ra các câu hỏi: Cá chết có phải là cá đáy hay cá tầng mặt, ngoài cá ra có trai, ốc không? Khi phân tích và trả lời được câu hỏi trên, chắc chắn là một phần đã có câu trả lời về nguyên nhân. Và dù nguyên nhân là gì cũng phải thừa nhận đây là hậu quả hiện hữu của việc chấp nhận hi sinh môi trường để phát triển kinh tế. | Nhiều nhà khoa học khẳng định cá chết do hóa chất độc hại xả thải ra môi trường biển |
Trong khi đó, PGS.TS. Trương Mạnh Tiến - Chủ tịch Hội Kinh tế môi trường Việt Nam cũng khẳng định: "Phía Bộ TN&MT đã khoanh vùng chỉ có thể là 2 nguyên nhân, một là do thủy triều đỏ; hai là, độc tố hóa học thải ra từ hoạt động của con người. Nhưng nếu là thủy triều đỏ thì chủ yếu thủy sinh, sinh vật sống ở tầng mặt của biển sẽ bị ảnh hưởng nhiều, thay vì cá ở tầng đáy như hiện tượng vừa qua. Hơn nữa, các độc tố hóa học từ đất liền xả thải cũng có thể sẽ dẫn đến tảo nở hoa. Thêm nữa, vừa Bộ Công thương đã công bố cả năm 2015 và tính đến thời điểm 2/5/2016, Formosa đã nhập khẩu gần 384 tấn hóa chất, trong đó có 103 loại hóa chất. Vì thế, chúng ta hoàn toàn có thể nghi ngờ và đặt ra nghi vấn về tác nhân do yếu tố con người mới là chủ yếu, cần nghiên cứu kỹ và sớm công bố". Theo ông Tiến, có nhiều khả năng có kim loại nặng xả thải ra, các nguồn động vật đáy ở dưới độ sâu sẽ còn nằm trầm tích, phải tính kỹ. Đó mới là nguyên nhân chính. Vì cá ở tầng sâu, tầng đáy không di chuyển đi đâu cả, chỉ loanh quanh ở đó nên lấy mẫu cũng rất dễ để nghiên cứu. Ông Tiến cho rằng, việc lấy mẫu xét nghiệm, để tìm ra nguyên nhân quá chậm trễ. Ngay sau khi xảy ra sự việc đáng lẽ chúng ta lấy ngay mẫu cá, lấy cả ruột cá để xét nghiệm thì chắc chắn sẽ tìm được nguyên nhân có phải do chất độc hay không. Đồng thời, lấy thêm một mẫu cá còn sống ở khu vực đó, nghĩa là vùng không bị ô nhiễm để đối sánh, khi đó sẽ thấy được sự khác nhau. Về vấn đề xả thải, Luật đã ghi rất rõ việc xả thải phải được kiểm tra đảm bảo chất lượng an toàn. Sở TN&MT tại các địa phương có nhiệm vụ đấu nối hệ thống quan trắc, nhưng nếu để cho doanh nghiệp 1 tháng đến báo cáo kết quả một lần, thì nghiễm nhiên lúc nào cũng cho phép. Như vậy rõ ràng việc này còn nhiều vấn đề đặt ra. "Theo tôi được biết, nếu như một nhà máy được đầu tư 10 tỷ đồng, thì họ phải chi ra 20-30% số vốn đó để xử lý chất thải, như Formosa hiện nay giai đoạn đầu thử nghiệm đã có 11000m3/ngày đêm, số tiền xử lý cũng khá lớn, mà hầu như công ty nào cũng muốn giảm chi phí trên. Không thể là thủy triều đỏ Cũng đưa ra quan điểm về vấn đề trên, TS Trần Việt Hùng, Nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp các hội KH&KT Việt Nam cho biết: "Khi sự việc xảy ra, tôi đã từng nghĩ đến nguyên nhân có thể do động đất, biến đổi khí hậu, nhưng điểm lại những thông tin đã có thì tôi thấy cá chết là do hóa chất, do tác động của con người. Bởi nếu do thủy triều đỏ thì cá chỉ chết tại một điểm, chứ không lan nhanh như sự việc vừa xảy ra. Rõ ràng, có thể đặt nghi vấn cụ thể là do Formosa xả thải, do công ty gang thép muốn rửa hệ thống xả thải trước khi khánh thành đưa vào sản xuất tháng 6/2016. Một điểm đáng chú ý đó là Formosa mua hóa chất rất nhiều vào 3 tháng đầu năm 2016, trong khi cả năm 2015 mua rất ít, theo tôi được biết có đến 40 hóa chất độc hại với người và động vật". Trung Quốc dùng hóa chất đầu độc cá ở Trường Sa(Khoa học) - Đó là cáo buộc của một nhóm thanh niên Philippines thuộc Phong trào Kalayaan Atin Ito (KAI), được trang Breibart dẫn tin."Khi chúng tôi ở đó hồi năm ngoái, cư dân địa phương xác nhận với chúng tôi rằng các tàu Trung Quốc thường xuyên thải hoá chất để phá hoại san hô và sinh vật biển. Trung Quốc hung hăng phá hoại hoạt động kinh tế của cộng đồng dân cư địa phương tại Quần đảo Kalayaan (Quần đảo Trường Sa) để đuổi dân thường đi, cách ly các đảo. Một khi tất cả dân thường rời đi, hoạt động quân sự chiếm các đảo của Trung Quốc sẽ dễ dàng hơn", nhóm này cho hay. Để tăng tính xác thực, tổ chức phi lợi nhuận này đăng kèm 2 bức ảnh chụpcá chết hàng loạt trên bãi biển Thị Tứ, ngày 30/4, đồng thời khẳng định cá chết là do tàu Trung Quốc đổ hóa chất xuống biển. | Cá chết hàng loạt trên đảo Thị Tứ. Ảnh: KALAYAAN ATIN TO |
Quanh đảo Thị Tứ có khoảng 20-30 ha rạn san hô, là nơi sinh sống của nhiều loại cá tự nhiên (trong đó có rùa, cá heo, cá đuối...) và cá thương phẩm. Báo Philstar vào tháng 5/2015, cũng đã từng dẫn lời một quan chức Philippines trên đảo Thị Tứ, Mary Joy Batiancila, cho biết ngư dân Trung Quốc thường xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của họ để đánh bắt hải sản trái phép. Đáng lo ngại, ngư dân Trung Quốc dùng cả thuốc nổ và chất độc cyanide khiến nguồn cá tự nhiên, cả lớn lẫn nhỏ, đều bị tận diệt. Khi bị cảnh sát biển Philippines xua đuổi, tàu Trung Quốc rời đi nhưng sau đó lại quay lại. Năm 2015, Tạp chí The National Interest cũng dẫn một báo cáo không được công bố của tổ chức bảo vệ môi trường Hòa Bình Xanh cho thấy Trung Quốc đã phá hủy hơn 300 ha san hô, gây thiệt hại kinh tế hằng năm lên đến 100 triệu USD. Thiệt hại được đánh giá vượt ra ngoài phạm vi các đảo nhân tạo, ảnh hướng đến các quốc gia sống ở vùng ven biển lân cận. Cho đến hiện nay, chính phủ Philippines và Trung Quốc đều chưa bình luận về cáo buộc và đây là lần đầu tiên tuyên bố này được công khai. Tuy nhiên, Manila từng cáo buộc Trung Quốc phá huỷ môi trường nghiêm trọng ở quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của Việt Nam. Hồi tháng 7/2015, Antonio Carpio, phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines, phát thông cáo cáo buộc Trung Quốc phá huỷ 17 đá gần quần đảo Trường Sa của Việt Nam, khi xây đảo nhân tạo phi pháp ở đó. Kalayaan Atin Ito là tổ chức phi lợi nhuận với sự tham gia của sinh viên và thanh niên Philippines. Mục đích của họ là "đoàn kết người dân Philippines chống lại sự hung hăng và chiếm đóng của Trung Quốc" trên biển Đông. Nhóm này từng đi thuyền ra đảo Thị Tứ vào tháng 12/2015 và tháng 1/2016 để phản đối hành động cải tạo và quân sự hóa trái phép của Trung Quốc trên biển Đông. |
Sơn Ca(Tổng hợp)
|