Sưu cao thuế nặng thời XHCN: Thuế gia cư lần đầu tiên trong lịch sử VN, người dân thêm một lần bị bóc lột
15.04.2018 18:55
Áp thuế nhà trên 700 triệu VND 'đánh vào trung lưu'? Một luật sư bình luận với BBC rằng đánh thuế tài sản với nhà trị giá hơn 700 triệu đồng làm tăng khoảng cách giàu nghèo, 'bần cùng hóa tầng lớp trung lưu và cả dân nghèo' ở VN.
Kiến nghị về Luật Thuế tài sản của Bộ Tài chính đang gây tranh cãi về phương án đánh thuế đối với nhà ở có giá trị từ 700 triệu đồng hoặc 1 tỷ đồng trở lên.
Khoản bị đánh thuế là phần có giá trị trên 700 triệu đồng hoặc trên 1 tỷ đồng với mức thuế được áp dụng cho phần vượt lên ngưỡng định là 0,4%.
Hôm 15/4, Luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc công ty Luật Thế Giới Luật Pháp, nói với BBC: "Tôi ủng hộ việc đánh thuế tài sản đối với nhà đất nhưng với điều kiện là nhà nước phải:
bỏ hết các loại thuế, phí liên quan đến nhà đất hiện nay
chính sách thuế phải công bằng
chính sách thuế phải hướng đến mục tiêu chống đầu cơ bất động sản, kéo giá bất động sản về đúng giá trị thực của nó để người thu nhập thấp gần hơn với cơ hội được sở hữu nhà
phân phối lại của cải vật chất để giảm khoảng cách giàu nghèo
"Ở Việt Nam, người dân vốn dĩ đã gánh rất nhiều khoản thuế, phí liên quan đến nhà đất như tiền chuyển mục đích sử dụng đất; phí trước bạ (0,5%); thuế thu nhập từ việc chuyển nhượng nhà đất (2%); thuế nhà đất hàng năm…"
"Trong đó, đặc biệt phi lý là tiền chuyển mục đích sử dụng đất phải đóng cho nhà nước. Chỉ bằng một trang A4, quyết định cho chuyển mục đích sử dụng đất, thì nhà nước có thể thu về hàng chục triệu thậm chí hàng trăm tỷ đồng mà không phải làm gì."
"Mức chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp và đất thổ cư hiện nay rất lớn nên việc buộc người dân phải nộp tiền chuyển mục đích sử dụng đất không khác gì buộc người dân phải mua lại chính mảnh đất của họ một lần nữa."
"Do đó, Bộ Tài chính không thể lấy lý do các nước khác đều đánh thuế tài sản lên nhà đất thì việc đánh thuế tài sản lên nhà đất tại Việt Nam cũng bình thường và hợp lý. Mọi so sánh đều khập khiễng nếu không đặt trong cùng bối cảnh như: có bao nhiêu loại thuế, phí liên quan đến nhà đất mà người dân ở các nước phải gánh chịu? thuế suất? thu nhập bình quân đầu người?…"
Luật sư Sơn nói thêm: "Theo tôi, nếu đánh thuế tài sản như đề xuất hiện nay thì mục tiêu giảm thiểu tình trạng đầu cơ bất động sản, giảm khoảng cách giàu nghèo sẽ không đạt được vì không có sự phân biệt giữa người sở hữu một bất động sản và nhiều bất động sản."
"Trái lại, chính sách thuế này càng đem lại gánh nặng tài chính và làm bần cùng hóa tầng lớp trung lưu và cả dân nghèo. Trên thực tế, tại các đô thị, đặc biệt là các thành phố lớn, số lượng nhà dưới 1 tỷ đồng đếm trên đầu ngón tay."
"Và không phải cứ thấy người ở nhà có giá trị cao là người có thu nhập cao bởi vì có nhiều trường hợp nhà đất mà họ đang sử dụng là được tặng cho, thừa kế từ ông bà, cha mẹ chứ không phải từ thu nhập làm công ăn lương."
Bạn Nguyễn Tiến Sang bình luận: "90% nhà cửa là tiền vay của tư bản, nền kinh tế Việt Nam chẳng làm ra được cái gì. Ngân hàng vay USD của tư bản 3% cho dân vay lại đến 8%. (quá lời khi mà giá USD bị ghim trong nhiều năm thì ngân hàng chỉ cần ngồi một chỗ mà ăn cũng không hết. "Quy trình" thổi giá bất động sản sẽ có 2% giàu 90% ôm nợ. Thuế này là đánh vào lớp bần hàn đang ôm đống nợ. Phải chăng chính phủ đã lãng quên rằng nhà ở đang là nỗi bức xúc là nỗi khổ của toàn xã hội."
Bạn Tĩnh An viết: "Giá nhà ở thường gắn liền với đất, cá nhân không được quyền sở hữu đất, cái nhà đặt trên đất có thể bị bứng đi bất cứ lúc nào, trong khi được có nhà ở là quyền tối thiểu của con người. Trong khi mua bất cứ cái gì để tồn tại cũng phải trả tiền thuế VAT rồi. Còn mỗi cái nhà để ở cũng phải đóng thuế nốt, vậy cái thuế này là cái thuế gì ta? Dân không được giàu thì nước Việt sẽ như thế nào?"
Cuối Facebook tin bởi Nguyễn
'Khoảng cách giàu nghèo ngày một tăng'
Trả lời BBC, Luật sư Phùng Thanh Sơn nói thêm:
"Cũng không ít những trường hợp gia đình nhiều thế hệ phải sống chen chúc nhau trong căn nhà chật hẹp, dù căn nhà có giá trị hàng tỷ đồng."
"Thử làm một phép tính, nếu với một người có thu nhập trung bình một năm 50 triệu đồng nhưng bắt họ phải bỏ ra một năm từ 5-10 triệu đồng (chiếm từ 10-20% thu nhập) để đóng thuế tài sản nữa thì cả một vấn đề."
"Chưa kể ngoài thuế tài sản, họ còn phải đóng nhiều khoản thuế, phí và lệ phí khác như: thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng khi mua hàng hoá, dịch vụ; phí bảo trì đường bộ; phí môi trường đối với xăng dầu; thuế tài nguyên nước khi sử dụng nước sinh hoạt; phí môi trường đối với nước thải sinh hoạt, và các khoản quyên góp không tên của chính quyền địa phương…"
"Chính vì vậy, dù thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam năm là 53,5 triều đồng/năm nhưng thu nhập khả dụng của tầng lớp trung lưu còn lại rất ít."
"Theo tôi, nếu đề xuất của Bộ Tài chính được thông qua thì vô tình làm cho khoảng cách giàu nghèo ngày một tăng và bần cùng hoá tầng lớp trung lưu và người nghèo."
"Chi phí dành cho y tế, giáo dục, giải trí của tầng lớp trung lưu và người nghèo sẽ giảm đi. Từ đó kéo theo một thế hệ trẻ em kém chất lượng. Và đương nhiên về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến tương lai của đất nước và kéo đất nước thụt lùi."
Giải pháp là gì?
Luật sư Sơn đề xuất:
"Việc đánh thuế tài sản đối với nhà nên căn cứ vào diện tích bình quân trên đầu người. Nhà nước sẽ đưa ra diện tích bình quân đầu người không chịu thuế cho từng khu vực khác nhau. Chỉ phần diện tích vượt diện tích bình quân đầu người thì mới chịu thuế. Và để tránh đầu cơ nhà đất thì nhà nước nên áp dụng mức thuế lũy tiến cho phần diện tích vượt diện tích bình quân đầu người."
"Hiện tại Việt Nam đang cho xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, dữ liệu đất đai trên toàn quốc nên chỉ cần đánh số chứng minh nhân dân hoặc số căn cước công dân thì hoàn toàn có thể biết được người đó sở hữu bao nhiêu căn nhà, bao nhiêu thửa đất, ở đâu, diện tích bao nhiêu… nên việc xác định nghĩa vụ thuế không quá khó."
"Vấn đề khó ở đây là liệu các quan chức Việt Nam có chịu "tự mua dây để buộc mình" hay không mà thôi. Bởi đại đa số các đại biểu Quốc hội là các quan chức từ cấp tỉnh trở lên. Mà một khi là quan chức cấp tỉnh trở lên thì chuyện gia đình, người thân họ có một, hai căn nhà, một, hai thửa đất là chuyện không hiếm trong khi họ bị hạn chế việc sinh con nên nếu thông qua chính sách thuế như tôi đề xuất thì nhiều khi họ là người bị "thiệt hại" đầu tiên và nhiều nhất."
"Việc đánh thuế nhà đất lên bất động sản thứ hai hoặc trên diện tích vượt mức bình quân đầu người sẽ giúp rút ngắn khoảng cách giàu nghèo; trong ngắn hạn có thể ảnh hưởng đến thị trường bất động sản nhưng trong dài hạn thì nó sẽ giúp thị trường bất động sản phát triển một cách bền vững. Không còn tình trạng đầu cơ bất động sản, thổi giá bất động sản cao bất hợp lý, kéo giá nhà đất xuống với giá trị thực của nó và giúp người nghèo dễ dàng sở hữu được nhà ở hơn từ đó giúp nhà nước dễ dàng đạt được mục tiêu xã hội về nhà ở cho người dân."
Hồi tháng 5/2017, khi người đứng đầu Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, ủng hộ việc tăng thuế môi trường với mặt hàng xăng dầu, có ý kiến đăng trên Diễn đàn BBC Tiếng Việt cảnh báo giới chức Việt Nam cần đổi 'tư duy lo sợ hội nhập và tận thu thuế'.
Thuế nặng: Nguy cơ người cận nghèo thành nghèo
Theo Phó trưởng ban Công tác đại biểu Bùi Đức Thụ, phải đặt cải cách thuế tài sản và các sắc thuế khác trong bối cảnh chung, đạt mục tiêu đặt ra. Hiện tại, chúng ta quá tập trung vào tăng thu là bất hợp lý. Trong khi đó, quản lý thu lại quá kém, nợ đọng thuế lên tới 73.000 tỉ đồng, trong đó một nửa không có khả năng thu được.
Nâng thuế đánh vào người lao động có thể đẩy một bộ phận cận nghèo trở về nghèo
ẢNH: NGỌC DƯƠNG
Đại biểu Thụ cho rằng GDP bình quân hiện tại của người VN chỉ 2.000 USD/năm so với thế giới là mức thấp, do đó điều tiết tái phân phối qua thuế TNCN hay tài sản đánh vào từng cá nhân, hộ gia đình cần phải tính toán kỹ. Trong tương quan thuế trực thu, đối với thuế TNDN giảm trong nhiều năm, đặc biệt trong DN vừa và nhỏ. Trong bối cảnh như vậy, nâng thuế đánh vào người lao động đang có mức sống chung thấp không khéo đẩy một bộ phận cận nghèo trở về nghèo, người thu nhập thấp trở về cận nghèo. Mặt khác lại đặt ra vấn đề mâu thuẫn, nhà nước thu ở đầu này lại phải trợ cấp ở đầu kia. Điều đó cần tính toán khi quyết định ban hành chính sách.
Theo đại biểu Bùi Đức Thụ: Vấn đề quan trọng trong việc đánh thuế tài sản, không phải 1 hay 2 căn nhà mà phải dựa trên tổng tài sản của người sở hữu bao nhiêu, để có chính sách điều tiết cho phù hợp. Chính sách phải đảm bảo khả thi, sát thực tiễn chứ không phải thu lấy được, bởi nếu không sẽ tạo ra sự bất bình đẳng và bất bình trong xã hội.
Còn theo chuyên gia, TS Ngô Trí Long, các đề xuất thuế, đặc biệt là luật Thuế tài sản làm cho mọi người cảm thấy bị tận thu. Thuế là một lĩnh vực hết sức nhạy cảm đối với sản xuất. Nó có tác động rất lớn đến đời sống KT-XH, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, của DN và tác động tới sự ổn định kinh tế vĩ mô (tăng trưởng, lạm phát, công ăn việc làm...). Do đó, cần thận trọng và có bước đi, lộ trình cụ thể.
TS Ngô Trí Long cho rằng, cần tiếp tục vào cải cách thủ tục hành chính thuế. Công cuộc cải cách thủ tục hành chính thuế thời gian qua đã đạt được kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn tồn tại những hạn chế, đòi hỏi hệ thống thuế phải nỗ lực hơn nữa để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho DN trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh mạnh mẽ như hiện nay. Cải cách thủ tục hành chính thuế sẽ tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch, giảm bớt chi phí và thời gian cho đối tượng nộp thuế. Điều này góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của DN, chống thất thu thuế, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tạo nguồn thu ổn định, bền vững
Ông Long phân tích, trong bối cảnh nợ công tăng cao, bội chi ngân sách xảy ra là bệnh trầm kha của nền kinh tế đất nước, để tìm giải pháp cân đối ngân sách, cách dễ nhất là tăng thuế. Nhưng nhà nước kiến tạo là một nhà nước phải hiệu quả, giúp cho đời sống của người dân dễ chịu hơn, hoạt động kinh doanh của các DN dễ dàng hơn chứ không phải ngày càng tạo thêm gánh nặng cho người dân và DN, nhất là những người có vị thế bất lợi hơn trong xã hội. Mong muốn của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đều có điểm chung là nâng cao mọi mặt đời sống nhân dân. Để làm được điều này thì có nhiều việc, trong đó có giảm nghĩa vụ thuế.
TIN LIÊN QUAN
Thuế nặng!Trong một nền kinh tế khó khăn, chúng ta cần khoan sức dân để làm kế bền gốc, đó là thượng sách tạo động lực cho sự phát triển bền vững; chúng ta không nên chọn phương án khiến người dân phải thêm căng mình đóng thuế. Thực tế, nguồn gốc của nợ công và thâm hụt ngân sách triền miên ở VN không phải do việc huy động nguồn thu thuế thấp mà chính là do tham nhũng, thất thoát, lãng phí, kỷ luật tài chính không nghiêm, đầu tư sai; hoặc đầu tư vì lợi ích nhóm chứ không phải vì cộng đồng hay sự phát triển của đất nước. Nếu không giải quyết cái gốc của vấn đề nằm ở chi tiêu không hiệu quả, tham nhũng, lãng phí, đầu tư sai... thì dù có tăng VAT lên 12% hay gấp đôi, thu ngân sách dù có phình to ra cũng khó cân đối ngân sách.
"Những năm qua, hằng năm Chính phủ đều điều chỉnh tăng mức lương tối thiểu vùng cho người lao động làm việc trong các DN. Tuy nhiên tiền lương tối thiểu vẫn chưa đáp ứng được mức sống tối thiểu (hiện nay mới đáp ứng được khoảng 90%). Vì vậy, để đảm bảo ý nghĩa của việc Chính phủ tăng lương tối thiểu hằng năm cho người lao động có được tác động tích cực nhất, rất cần phải xem xét cẩn trọng lộ trình tăng thuế", ông Long khuyến cáo.
CSVN tăng thuế để ‘bóc lột dân ta đến tận xương tủy’
Phạm Chí Dũng
Với tư cách là người đứng đầu Bộ Tài Chính – cơ quan tham mưu chính cho chính phủ CSVN về các sắc thuế đạp lên đầu dân trong ít nhất hai năm qua, ông Đinh Tiến Dũng phải bị cách chức ngay.
Vẫn “cắm mặt” tăng thuế!
Bất chấp rất nhiều phản ứng của người dân, doanh nghiệp, giới chuyên gia trong thời gian qua về âm mưu tăng thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 10% lên 12%, điều quái gở và cực kỳ tàn nhẫn là Bộ Tài Chính vẫn khăng khăng bảo lưu đề xuất này.
Mới vào đầu năm 2018, Bộ Tài Chính đã chuyển Bộ Tư Pháp thẩm định dự thảo luật sửa đổi các luật về thuế trước khi báo cáo thủ tướng xem xét trình Quốc Hội vào năm 2018. Trong dự thảo mới vẫn lồ lộ hiện hình đề xuất tăng thuế VAT từ 10% lên 12% và tăng theo lộ trình, mỗi năm tăng thêm 1% cho tới khi bằng 12%.
Còn nhớ vào đầu năm 2017, trong lúc nền kinh tế Việt Nam lao vào năm suy thoái thứ 9 liên tiếp khiến rất nhiều gia đình phải thắt lưng buộc bụng bởi thu nhập ngày càng eo hẹp và đồng tiền ngày càng mất giá, Bộ Tài Chính lại tìm cách “móc túi” tuyệt đại đa số công dân và người nghèo bằng một bản dự thảo sửa đổi Luật Thuế Bảo Vệ Môi Trường với 8,000 đồng đánh vào 1 lít xăng. Một thứ trưởng của bộ này là Đỗ Hoàng Anh Tuấn còn trơ tráo đến mức tuyên bố về “thuế bảo vệ môi trường” là “được lòng dân hơn”!
Vào giữa năm 2017, khi tung ra đề xuất tăng thuế VAT, hầu hết các lý do của Bộ Tài Chính nêu ra như “thuế VAT ở Việt Nam còn thấp so với các nước,” tăng thuế VAT để bảo đảm an toàn tài chính,” thậm chí “tăng thuế VAT để tạo công bằng” đã bị dư luận và giới chuyên gia mổ xẻ và phản bác dữ dội, cho đó chỉ là những ngụy biện cho một nền ngân sách “hành là chính,” đang mau chóng rỗng túi và do đó phải “thu cùng diệt tận”…
Nhiều phân tích đã làm rõ rằng ngay mặt bằng thuế VAT hiện thời (khi chưa tăng) của Việt Nam đã thuộc loại cao nhất thế giới, còn “an toàn tài chính” thực chất chỉ là bảo đảm cho ngân sách có đủ tiền để trả cho đội ngũ 2,8 triệu công chức mà trong đó có ít nhất “30% không làm ghì cả mà vẫn lãnh lương,” và tất nhiên không thể không nói tới việc chính phủ và Bộ Tài Chính chỉ “cắm mặt” nghĩ đến việc tăng thu mà hoàn toàn chẳng đoái hoài đến việc giảm chi, đặc biệt là mục chi thường xuyên…
Còn vào đầu năm 2018, Bộ Tài Chính viện ra lý do gì để tăng thuế VAT?
Hụt thu FTA!
Theo giải thích của cơ quan chuyên tìm cách “móc túi” dân này, tăng thuế trong nước là nhằm bù đắp hụt do cắt giảm thuế theo các cam kết mà Việt Nam đã ký trước đó.
Theo Bộ Tài Chính: “hiện nay Việt Nam đã ký kết 10 Hiệp Định Thương Mại Tự Do (FTA) và sẽ có hiệu lực trong giai đoạn từ nay tới năm 2020. Việc thực hiện các cam kết FTA khiến hàng rào thuế quan bị dỡ bỏ, làm nguồn thu ngân sách nhà nước bị ảnh hưởng. Cụ thể, ngân sách nhà nước sẽ hụt thu do giảm thuế nhập khẩu trong năm 2018 khoảng 30,150 tỷ đồng; năm 2019 hụt thu khoảng 36,340 tỷ đồng; năm 2020 hụt thu 43,965 tỷ đồng. Ngoài ra, thuế suất bình quân của toàn bộ hàng hóa nhập khẩu cũng giảm dần hằng năm theo lộ trình: Năm 2015 giảm còn bình quân 4.75%, năm 2016 còn 3.74%, và năm 2018 giảm còn 2.98%.”
Hàng loạt dấu hỏi lớn nổi lên là vì sao trước đây khi ồn ào khoe thành tích chạy theo phong trào ký FTA, Bộ Tài Chính – một thành viên chủ chốt trong hoạt động đàm phán với các đối tác nước ngoài – lại chỉ thuần túy vẽ vời những lợi ích mà các FTA sẽ mang lại, chứ không hề đề cập – ít nhất trên phương diện công khai – về thủ đoạn sẽ “hồi tố” vào chính người dân của mình bằng cách tróc thuế đầu dân một khi các FTA không mang lại hiệu quả như mong muốn? Vì sao chỉ đến lúc kết quả thực hiện các FTA bị “đổ nợ,” Bộ Tài Chính mới vội vã tham mưu cho chính thể độc đảng đè đầu dân thu thuế để “bù đắp khó khăn ngân sách”? Vậy với vai trò là cơ quan tham mưu chủ chốt, Bộ Tài Chính có vô trách nhiệm đến mức đã góp phần và hiện thực “đổ nợ” ấy?
Trong thực tế đến cuối năm 2016, Việt Nam đã ký kết, thực thi và đang đàm phán 16 FTA. Trong số này, có 10 FTA đã thực thi (sáu FTA trong số này với tư cách là thành viên ASEAN, bốn FTA còn lại với Chile, Nhật Bản, Hàn Quốc, và EEC). Hai FTA đã kết thúc đàm phán là TPP và Hiệp Định Thương Mại Tự Do giữa Việt Nam và EU (EVFTA). Bốn FTA đang đàm phán là Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế Toàn Diện Khu Vực (RCEP), FTA ASEAN – Hồng Kông, FTA với Israel và với Khối Thương Mại Tự Do Châu Âu (EFTA).
Trong đó, chỉ có hai FTA của Việt Nam với Mỹ và Châu Âu là còn xuất siêu được – lần lượt là $25 tỷ và $20 tỷ mỗi năm. Còn thặng dư xuất siêu với Nhật bằng 0, trong khi ngay cả Hàn Quốc, tưởng là “dễ ăn,” nhưng Việt Nam lại phải nhập siêu đến $20 tỷ vào năm 2016 và có thể đến $25 tỷ vào năm 2017.
Còn với Trung Quốc thì khỏi nói: con số nhập siêu chính ngạch lên đến $20 – $30 tỷ/năm, chưa kể phần tiểu ngạch khoảng $20 tỷ nữa, tổng cộng đến $40 – $50 tỷ nhập siêu mỗi năm dành cho Việt Nam.
Thói quen phụ thuộc nhập khẩu từ Trung Quốc đã trở nên quá khó bỏ. Nó không chỉ cột chặt giới doanh nghiệp nhỏ và vừa, mà còn xiềng xích giới quan chức “ăn dầy” của Việt Nam – những người có thẩm quyền ký hạn ngạch nhập hàng từ Trung Quốc. Tình thế càng trở nên nên khốn quẫn khi tại một số cuộc hội thảo về đầu tư, người ta cho biết giới doanh nghiệp Trung Quốc có thói quen chi dưới gầm bàn “thoáng nhất”!
Không cần nhắc lại, ai cũng biết giới quan chức Việt thuộc loại “ăn đủ” nhất trên thế giới.
Trong lịch sử buôn bán hai chiều với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam lại bị phụ thuộc vào Trung Quốc nhiều nhất. Từ nhiều năm qua, Việt Nam đã bị biến thành thị trường nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của Trung Quốc, chiếm tỉ trọng khoảng 20% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam.
Phải chăng Bộ Tài Chính, cùng với Bộ Công Thương và một số bộ ngành và tỉnh thành khác, đã “ăn đủ” với doanh nghiệp Trung Quốc đến mức khiến FTA của Việt Nam với “người đồng chí tốt” này rơi vào thảm cảnh nhập siêu kinh hoàng như thế?
Bắt dân uống “thuốc độc”!
Nếu Bộ Trưởng Y Tế Nguyễn Thị Kim Tiến đang bị dư luận xã hội cáo buộc về liên đới trách nhiệm với vụ nhập hàng triệu viên thuốc ung thư giả mà có thể đã khiến nhiều bệnh nhân ung thư phải chết đến hai lần, hậu quả mà Bộ Trưởng Tài Chính Đinh Tiến Dũng gây ra khi đề xuất tăng thuế VAT (giá trị gia tăng) từ 10% lên 12% từ năm 2019 cũng có thể gây tác hại ghê gớm không kém tính độc dược của thuốc ung thư giả.
Mưu đồ tăng thuế VAT lại xảy ra trong bối cảnh dân tình Việt ngày càng khốn khó trong một nền kinh tế đã rơi vào thảm trạng suy thoái đến năm thứ 10 liên tiếp, một xã hội bị acid đậm đặc bởi căn bệnh tham nhũng không còn cách gì cứu chữa. Thuế chồng thuế, chồng lên đôi vai gày guộc của người nghèo. Hàng triệu bệnh nhân, vốn đã bị các bệnh viện “bóp cổ bóp họng” và “không có tiền thì chỉ có chết,” sẽ phải nuốt nước mắt vào lòng với biểu viện phí chất cao như núi…
Thói vô tâm, vô cảm và vô trách nhiệm của giới quan chức Bộ Tài Chính đã tích tụ từ nhiều năm qua và mang tính hệ thống.
Ngay trước mưu đồ tăng thuế VAT, Bộ Tài Chính đã tham mưu cho chính quyền âm thầm, hoặc lén lút tăng thuế sử dụng đất phi nông nghiệp gấp 3-4 lần mà không thông báo trước cho dân.
Trong cơ cấu thu ngân sách quốc gia, tiền thuế sử dụng đất chiếm khoảng 9%, tương đương khoảng 100 ngàn tỷ đồng. Nếu đồng loạt tăng thuế sử dụng đất ở các tỉnh thành, ngân sách sẽ có thể “móc túi” dân gấp ít ra vài ba lần con số trăm ngàn tỷ đó.
Trong hai năm 2016 và 2017, chính phủ được tuyên xưng “liêm khiết, kiến tạo và hành động” của Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phải “mộng du” với những di họa tài chính khủng khiếp để lại từ thời “phá chưa từng có” của thủ tướng đời trước là Nguyễn Tấn Dũng: Tháng Ba năm 2016, một báo cáo của chính phủ gửi Quốc Hội thừa nhận: “Tổng thu ngân sách nhà nước không đủ bảo đảm nguồn chi thường xuyên và trả nợ. Toàn bộ chi đầu tư đều phải dựa vào nguồn vay nợ của chính phủ. Nợ công tăng, áp lực trả nợ lớn.”
Cũng là lúc mà số thu hơn một triệu tỷ đồng của ngân sách không thể nào bù đắp cho số chi còn hơn hẳn thế, hàng chục tỷ đô la phải trả nợ nước ngoài hàng năm, cùng cơn gào thét “đòi ăn” theo thói ăn quen nhịn không được của 63 “bao tử” ở các tỉnh thành…
“Chúng bóc lột dân ta đến tận xương tủy”
Tăng giá và thuế má là một trong những biểu đạt cực đoan nhất trong giai đoạn cuối của một cơ chế cưỡng bức và cưỡng đoạt. Sự tồn vong của đảng cầm quyền cũng lệ thuộc không khác hơn, nếu xét trên phương diện những thiệt hại về chính trị trên trường quốc tế và ngay trong lòng dân.
Xã hội cùng dân chúng lâm vào cảnh thảm thương đọa đày – chẳng khác gì bản Tuyên Ngôn Độc Lập của Hồ Chí Minh cách đây 72 năm đã mô tả về thực dân Pháp: “chúng bóc lột dân ta đến tận xương tủy.”
Một cán bộ thu thuế ở Sài Gòn nói toạc ra “Cứ thu thế này thì chẳng mấy chốc dân sẽ bùng.”
Nếu dân Sài Gòn mà còn “bùng,” dân các tỉnh khác, đặc biệt những tỉnh vùng sâu vùng xa và đầy rẫy đói nghèo – sẽ ra sao?
Phản ánh từ nhiều người dân ở các tỉnh đói nghèo ấy đều cho biết: “Túi chẳng còn gì để nộp thuế nữa. Nếu nhà nước cứ tróc nã thì dân chỉ còn cách hoặc trốn đóng hoặc phản ứng tự vệ thôi.” (Phạm Chí Dũng)
Nạn sưu cao thuế nặng ở Thanh Hóa
Nhóm phóng viên tường trình từ VN
Người dân Thanh Hóa điễn hình tiến lễn XHCN sau gần một thế kỷ
Thời gian gần đây, sự vụ dân nghèo các tỉnh Bắc miền Trung bị bóc lột bằng kiểu thu thuế của nhà cầm quyền địa phương là thông tin nổi cộm trên các trang mạng xã hội và các báo.
Riêng Thanh Hóa là tỉnh có nhiều gia đình thuộc diện nghèo nhất nước và là một trong những tỉnh nhận lượng gạo cứu đói từ chính phủ cao nhất nước.
Thế nhưng, người dân nơi đây phải gồng lưng để đóng các khoản phí do cán bộ làng, cán bộ xã và cán bộ huyện đặt ra. Số tiền phải đóng mỗi năm nhiều đến nỗi người già thì trông được mau chết còn người trẻ thì không dám đẻ con.
Nhiều khoản thuế vô lý
Ông Lại, một nông dân ở xã Trường Sơn, huyện Nông Cống, chia sẻ: “Ngoài đây thì nhiều thứ thu lắm. Cũng nhiều người phản đối rồi nhưng không được gì. Nó thu nhiều khoản thế nhưng không biết có làm được trò trống gì từ mấy khoản thu đó không.”
Ông Lại cho biết thêm là đời sống của gia đình ông hiện tại rất khó khăn bởi thu nhập hằng tháng không có gì ngoài một sào ruộng 460 mét vuông và một cái chuồng với lợi tức mỗi tháng chưa đến hai trăm ngàn đồng sau khi khấu trừ mọi thứ chi phí bỏ ra. Và số tiền chưa tới hai trăm ngàn đồng này không bao giờ đủ để đóng các khoản phí do làng, xã và huyện đặt ra.
Ngoài đây thì nhiều thứ thu lắm. Cũng nhiều người phản đối rồi nhưng không được gì. Nó thu nhiều khoản thế nhưng không biết có làm được trò trống gì từ mấy khoản thu đó không. - Ông Lại
Ông cho biết thêm là không riêng gì ông, tình trạng của chị Toàn, em họ của ông ở làng bên cạnh mới đáng sợ, chị này làm nghề đan nón lá, quanh năm ôm mảnh ruộng vài trăm mét vuông, chồng đi phụ hồ, bữa được bữa mất vì công việc không ổn định. Mỗi kì đóng thuế cho làng, xã, gia đình chị Toàn phải chạy vay chạy mướn để đóng. Nợ nần chồng chất mà vay cũng chẳng được để mà trả gối đầu bởi trong làng ai cũng nghèo giống ai, chẳng có dư giả để cho mượn.
Không có tiền để đóng các khoản phí, khất nợ cũng không xong, cuối cùng, nhà chỉ còn chiếc giường để ngủ, làng lập biên bản tịch thu nốt chiếc giường để trừ thuế. Mặc cho gia đình chị Toàn khóc lóc van xin, làng vẫn cứ thu chiếc giường về trên nhà văn hóa làng, bỏ mặc mưa nắng. Đến khi nào đóng đủ thuế thì mới được nhận chiếc giường về ngủ.
Ông Lại nói rằng có một chuyện hết sức vô lý ở đây là các khoản thuế này không được công khai, không được niêm yết để người đóng đọc và hiểu được ý nghĩa của việc mình đóng thuế. Hơn nữa, trong một cái xã nhỏ xíu như xã Trường Sơn mà bộ máy cán bộ quá cồng kềnh, từ bộ máy cán bộ làng đã lên vài chục người, đến thôn thì cả trăm người và lên đến xã, cộng tất cả cán bộ lại có thể lên tới cả ngàn người gồm cán bộ có biên chế và cán bộ cộng tác. Trong đó, cán bộ cộng tác chiếm từ 70% đến 80%, họ là những người hăng hái, sẵn sàng làm mọi chuyện theo lệnh của cấp trên.
Mà lệnh của cấp trên ở đây là gì? Ông Lại nói rằng đây là lệnh bóc lột, bởi chỉ có bóc lột mới đủ nuôi số lượng cán bộ nhiều đến mức lúc nhúc trong xã như vậy. Ông nói rằng chọn làm cán bộ cộng tác giống như một kiểu giải quyết thất nghiệp ở đây. Và sau khi thoát được nạn thất nghiệp, người ta lại nghĩ đến chuyện làm giàu. Chính vì ham muốn làm giàu nhanh của đám cán bộ này mà người dân phải khổ chứ chẳng có luật hay chính sách nhà nước cấp tỉnh, cấp trung ương nào lại cho thu thuế vô tội vạ, cho cán bộ bóc lột dân như đang thấy!
Không đóng thì không yên
Nuôi vịt ở huyện Nông Cống, Thanh Hóa. RFA photoNuôi vịt ở huyện Nông Cống, Thanh Hóa. RFA photo
Anh Hội, một nông dân khác ởi xã Minh Lộc, huyện Hậu Lộc, chia sẻ: “Ở chỗ em thì đóng nhiều khoản lắm, theo đầu người khoảng 7 đến 8 triệu, vậy nhưng mọi nơi có một triệu mỗi người thôi, vụ làm đường bê tông thôi đó. Ở đây nhiều khoản đóng vô lý lắm! Biết là nhà nước không bắt đóng đó, nhưng ở đây họ cứ bắt đóng. Nhưng mình không dám nói, như nhà em làm có 4 sào ruộng nhưng đến cuối mùa thì đóng hơn 1 triệu thuế nước, thuế ruộng. Vậy thì người dân làm sao làm được gì. Nhiều khoản khác nữa, thu phí trẻ em, thanh niên. Không đóng thì nó ghi nợ cuối mùa thu, lên xã làm giấy tờ gì nó làm khó lắm, không được với nó đâu. Xã em nhiều cán bộ lắm. Nói thật là bây giờ thằng quan nào chẳng tham, mình làm dân đen đâu có làm được gì.”
Anh Hội cũng cho chúng tôi biết một số thống kê chi tiết về các khoản nộp từ thông báo của các thôn ở xã Minh Lộc thông báo công khai về việc thu tiền nhân dân đóng góp phục vụ phong trào văn hóa xã hội, thanh thiếu niên, vui trại hè bóng đá hằng năm. Các mục thu gồm: Thu quỹ thiếu niên, bóng đá: 30.000đ/người/năm; Phúc lợi xã hội 20.000đ/người/năm, quỹ thôn làng văn hóa 20.000đ/người/năm, quỹ khuyến học 10.000đ/người/năm, quỹ họp dân là 50.000đ/gia đình/năm.
Không đóng thì nó ghi nợ cuối mùa thu, lên xã làm giấy tờ gì nó làm khó lắm, không được với nó đâu. Xã em nhiều cán bộ lắm. - Anh Hội
Vị chi một gia đình có sáu người phải nộp 540 ngàn đồng cho những khoản chi phí mà người ta không biết nó sẽ được dùng làm gì, số tiền đó đi về đâu. Bức xúc hơn, trẻ em vừa mới lọt lòng, cứ đi đăng ký khai sinh, có tên trong hộ khẩu là phải nộp phí như người lớn. Tất cả các cháu nhỏ trong xã đều như vậy.
Nhiều người không biết thôn thu như thế nhưng chi như thế nào. Từ quỹ thiếu niên, bóng đá 30.000đ/người/năm nhưng mỗi khi có tổ chức lễ hội, có bóng đá hay hội hè thì cán bộ thôn lại mang sổ đi vận động từng nhà kêu gọi đóng góp. Và một khi họ đã đi kêu gọi thì không đóng góp cũng không được bởi ai không đóng góp thì bị làm khó dễ về sau này.
Về khoản thu có tên “phúc lợi xã hội” 20.000đ/người/năm, nhiều người không hiểu là chi vào cái gì. Một bí thư chi bộ thôn trong xã Minh Lộc cho hay việc thu này đã được thông qua từ trung ương tới địa phương và những người nào không đóng là do không hiểu chính sách, do không biết pháp luật.
Một người dân ở xã Minh Lộc, huyện Hậu Lộc không muốn nêu tên, bức xúc: “Có nhiều khoản vô lý lắm, người dân rất thắc mắc. Ở xã khác thì không biết nhưng ở đây sẽ ghi nợ tồn đọng để khi có tiền hoặc đến mùa sau thì đóng, khó sống. Một năm đóng mấy triệu đồng!”
Người này cho rằng cách thu thuế, thu phí của chính quyền đại phương hiện tại chẳng khác nào kiểu bóc lột tàn bạo nhất thời phong kiến. Nghĩa là trong thời phong kiến, cũng có nơi thu sưu tô vừa phải, dân có cái để sống, cũng có nơi bóc lột tận xương tủy bởi các quan tham. Rất tiếc, hiện tại đang là thế kỉ 21, khoảng cách để trở về thời phong kiến nghe ra xa lắc xa lơ nhưng cách bóc lột thì thiếu điều còn cái quần cũng phải nộp.
Người này đưa ra kết luận, nếu như những năm trước 1975, người Thanh Hóa đã góp công vào công cuộc tiến vào miền Nam, chiếm Sài Gòn. Thì hiện tại, dân Thanh Hóa, đặc biệt là dân ở xã Minh Lộc lại một lần nữa phải ăn rau má phá đường tàu để mà nộp sưu thuế. Suy cho cùng, trước hay sau 1975 thì người Thanh Hóa vẫn đón nhận những tai ương do chính quyền mang lại. Và làm quan bao giờ cũng ăn trên ngồi trốc, bóc lột ngang nhiên, làm dân bao giờ cũng chịu bóp nghẹt trong vòng kim cô của giới quan lại tham lam, tùy tiện. Đó là một sự thật!
Nghe người này nói xong, chúng tôi chỉ biết im lặng chào tạm biệt ông, tạm biệt những ngôi nhà trống huơ trống hoác vì sưu tô thời hiện đại, tạm biệt những trụ sở làng, thôn, xã lúc nhúc quan lại đang sẵn sàng đến từng nhà để bóc lột theo đúng nghĩa của chữ này!
Tận thu, thuế chồng thuế?
TP - Bộ Tài chính lại thêm một lần nhận phản ứng dữ dội từ dư luận khi đưa ra đề xuất đánh thuế tài sản, trong bối cảnh hàng loạt sắc thuế khác đã được đề xuất tăng thời gian 1 năm qua. Dù nhiều người đồng tình nên có thuế tài sản, nhưng các đề xuất Bộ Tài chính đưa ra chưa hợp lý và có phần tận thu, thuế chồng thuế.
Theo Dự thảo Luật Thuế tài sản của Bộ Tài chính xây dựng, sẽ có 5 loại tài sản nằm trong diện bị đánh thuế này, gồm: Đất, nhà trên đất, ô tô, tàu bay và du thuyền.
Trao đổi với Tiền Phong, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) cho biết, hiện có nhiều nước sử dụng thuế tài sản đánh trên đất. Tuy nhiên, ở các nước đất đai thuộc sở hữu tư nhân, và không có khoản thu “tiền sử dụng đất” cũng nộp vào ngân sách như ở Việt Nam. Theo ông Châu, trên văn bản tiền sử dụng đất không phải sắc thuế, vì đang quy định ở Luật Đất đai, nhưng bản chất vẫn là thuế vì thu vào ngân sách.
“Tiền sử dụng đất cũng thu vào ngân sách, nên có thể xem như một loại thuế đất. Giờ nếu thêm thuế tài sản đánh lên đất đai sẽ dẫn tới thuế chồng thuế”, ông Châu nói. Ông Châu tính toán, hiện tiền sử dụng đất chiếm khoảng 10% giá thành nhà chung cư, 30% giá nhà phố, 50% giá biệt thự. Do đó, theo vị này, nếu đánh thuế tài sản với nhà, đất phải giảm hoặc bỏ tiền sử dụng đất, hoặc chỉ đánh thuế với đất chuyển đổi mục đích sử dụng từ nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp. Vì 1ha đất nông nghiệp chỉ đáng giá vài chục tới vài trăm triệu đồng, nhưng nếu chuyển 1ha đó sang đất phi nông nghiệp giá trị có thể tới vài trăm tỷ đồng, khi đó mới cần đánh thuế.
Bộ Tài chính đưa ra phương án thuế tài sản ở mức 0,3% hoặc 0,4%, và mức sàn bắt đầu đánh thuế là nhà, đất có giá trị từ 700 triệu đồng hoặc 1 tỷ đồng trở lên. Trong đó, Bộ Tài chính nghiêng về chọn phương án mức thuế 0,4% cho nhà, đất có giá trị từ 700 triệu đồng trở lên, giúp ngân sách có thêm khoảng 31.000 tỷ đồng mỗi năm.
Với quy định đánh thuế tài sản nhà đất từ 700 triệu đồng trở lên, rất có thể những người đang sống trong căn hộ cũ kỹ ở khu tập thể Quỳnh Mai (Hà Nội) này sẽ phải chịu thuế tài sản. Ảnh: Hồng Vĩnh.
Nếu phải đánh thuế tài sản, đại diện HoREA cho rằng, mức sàn bắt đầu đánh thuế 700 triệu đồng quá thấp. Vì hiện giá nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp 15 triệu đồng/m2, căn nhà 60m2 giá đã 900 triệu đồng, người mua đã bị đánh thuế 0,4% cho số 200 triệu đồng vượt sàn. Như vậy, ông Châu cho rằng, sẽ làm giảm cơ hội tiếp cận nhà ở của người thu nhập thấp, đi ngược lại chính sách hỗ trợ nhà ở với đối tượng này của nhà nước. Dù theo dự luật, nhà ở xã hội được miễn thuế này, nhưng số nhà ở xã hội không nhiều và không phải ai có thu nhập thấp cũng tiếp cận được để được miễn thuế.
Người dân sốc vì các đề xuất tăng thuế
Chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh nêu quan điểm, dù về nguyên tắc thu thuế tài sản là phù hợp thông lệ quốc tế. Ông Doanh cũng cảm thông với Bộ Tài chính đang chịu sức ép rất lớn phải tìm cách bù đắp nguồn thu ngân sách bị hụt do cắt giảm thuế xuất – nhập khẩu theo cam kết hội nhập. Tuy nhiên, vị chuyên gia này dẫn khuyến nghị của Ngân hàng Thế giới (WB), với một nền kinh tế thu nhập bình quân đầu người chỉ khoảng 2.200 USD/người/năm như Việt Nam, chỉ nên thu thuế khoảng 18% GDP. Việc thu thuế không nên cao hơn tỷ lệ đó để khoan sức dân, giúp người dân có lợi nhuận tái đầu tư, cải thiện thu nhập. “Nhưng hiện chúng ta đã huy động thuế, phí lên tới khoảng 32% GDP rồi, tức cao hơn rất nhiều khuyến nghị của WB, nên chúng ta phải suy xét”, ông Doanh nói.
Về mức sàn chịu thuế Bộ Tài chính với nhà, đất giá trị từ 700 triệu đồng trở lên, theo ông Doanh, mức này không hợp lý và dựa trên các thông số, định mức xây dựng lỗi thời, không theo giá thị trường. “Để có căn hộ nhỏ an cư, đa số người dân phải vay ngân hàng với lãi suất không thấp, giờ lại bắt họ đóng thuế sẽ đẩy họ vào thế khó khăn hơn. Cộng thêm cùng thời điểm Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng, thuế môi trường với xăng dầu, làm cho người dân cảm thấy sốc, nên đề xuất thuế tài sản bị đa số người dân phản ứng tiêu cực cũng dễ hiểu”, ông Doanh nhận định.
Còn GS.TS Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển (ĐH Kinh tế Quốc dân Hà Nội) cũng thông cảm với Bộ Tài chính và đồng ý phải có thuế tài sản. Tuy nhiên, ông Đào cho rằng, việc đánh thuế bao nhiêu, với loại tài sản nào mới là vấn đề lớn, vì mục tiêu của thuế tài sản phải hướng tới người thu nhập cao, nhiều tài sản giá trị để điều tiết lại cho công bằng hơn.
Ông Đào cũng không đồng tính với mức sàn để bắt đầu đánh thuế với nhà, đất là từ 700 triệu đồng trở lên. Vì theo ông, với giá cả bất động sản hiện nay mức sàn trên quá thấp, nên sẽ đánh thuế vào tất cả mọi người có sở hữu nhà, đất ở thành phố (không chỉ với người giàu). Nếu nói các tỷ phú của Việt Nam, thì đa số dân là tỷ phú, vì giá cả Việt Nam hiện nay thì người có 1 tỷ đồng không hiếm. Ngoài ra, do đặc thù Việt Nam, tới 95% tài sản của mỗi gia đình được đầu tư vào nhà cửa, trong khi tỷ lệ này ở các nước chỉ 3-4%, nên mức độ tác động của thuế tài sản càng lớn. “Dù đồng ý có thuế tài sản, nhưng phải xét trên thực tế và đặc thù của Việt Nam để đưa ra cho hợp lý, chấp nhận được”, ông Đào nói.
Ông Phạm Đình Thi, Vụ trưởng Chính sách Thuế (Bộ Tài chính) cho hay, việc đưa ra Dự Luật Thuế tài sản nhằm tăng cường quản lý nhà nước với tài sản, có thêm nguồn thu đầu tư trở lại đất đai. “Thuế tài sản cũng nhằm điều tiết một phần thu nhập của tổ chức, cá nhân có nhiều tài sản nhà, đất, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội”, ông Thi nói. Tuy vậy, từ các phân tích trên của chuyên gia và doanh nghiệp, có vẻ như Bộ Tài chính đang hướng tới thu được nhiều thuế, thay vì chỉ điều tiết với người có nhiều tài sản.
Theo Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, mức thuế suất 0,03% với đất trong hạn mức (như ở TPHCM trong nội thành tối thiểu là 160m2, ngoại thành là 200m2 hoặc 250m2); mức thuế suất 0,07% đối với phần diện tích không quá 3 lần hạn mức; 0,15% đối với phần diện tích vượt trên 3 lần hạn mức. Như vậy, với đề xuất thuế tài sản 0,3% hoặc 0,4% với nhà, đất của Bộ Tài chính, mức thuế với đất tăng tới hơn 100 lần.
Hiệp hội Bất động sản thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) hôm qua 15/4 đã có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính cho rằng việc xây dựng Luật Thuế tài sản là cần thiết nhưng làm không khéo sẽ tác động đến thị trường bất động sản và người tiêu dùng.