Lương y VÕ HÀ
Trong những thập niên gần đây khoa học phát triển đã làm thay đổi tập quán sinh hoạt và ăn uống của con người. Cuộc sống thiếu vận động, nhiều áp lực tâm lý và chế độ ăn uống nhiều thực phẩm chế biến làm gia tăng những bệnh lý về mạch vành như áp huyết cao, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim. Nguyên nhân chủ yếu là do sự tích tụ xơ vữa bên trong thành mạch máu, làm giảm hoặc nghẽn lượng máu và dưỡng khí cần thiết để nuôi dưỡng cơ tim. Theo những cuộc thống kê thực hiện năm 2003 và 2004 của American Heart Association, các bệnh tim mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở Mỹ. Trong năm 2003, nguyên do bệnh tim mạch chiếm 34% trong tổng số các trường hợp tử vong của người Mỹ gốc Á Châu, và 37% các trường hợp tử vong của phụ nữ Mỹ da trắng. Trong khi khoa học hầu như chỉ giải quyết được triệu chứng của những sự cố tim mạch mà không ngăn ngừa được nguy cơ tái bệnh, phương Tây đang quan tâm đến phương pháp “đảo ngược bệnh tim mạch” bằng liệu pháp tự nhiên của bác sĩ Dean Ornish.
Ông Hank Gingsberg, chủ một ngân hàng thương mại cho biết gia đình ông có năm người chết vì bệnh tim ở khoảng tuổi trên dưới 50. Bản thân ông cũng đã có triệu chứng đau thắt ngực từ 20 năm trước. Lúc 58 tuổi ông phải trãi qua mổ ghép mạch vành sáu lần và sau đó năm chỗ đã bị nghẹt lại như trước. Các bác sĩ điều trị lúc đó đã khuyên ông nên về nhà chuẩn bị hậu sự. Vậy mà nay ông đã 64 tuổi và vẫn sống khoẻ mạnh. Ông Wemer Hebenstreit, 75 tuổi, hầu như không còn sức bước đi khi ông đến chữa trị với bác sĩ Ornish. Giờ thì ông đã khoẻ mạnh và có thể leo núi. Đó chỉ là hai trường hợp điển hình về những bệnh nhân tim mạch đã ổn định nhờ điều trị bằng phương pháp tự nhiên của Bác sĩ Ornish.
Ông Dean Ornish M.D., Giáo sư trường Đại học Y California, Giám đốc Viện Nghiên Cứu về Y Khoa Phòng Ngừa ở Sausalito, California, Hoa Kỳ, là một trong những nhà tim mạch học nổi tiếng của thế giới, tác giả của quyển sách “Program for reversing heart disease”. Ông là người đầu tiên đã chứng minh được sự phối hợp giữa một chế độ ăn uống thật ít chất béo, vận động thân thể và thực hành thư giãn có thể tiêu diệt được những mảng xơ vữa bám trong thành động mạch. Ông đã từng được Viện Y Tế Quốc Gia (National Institute of Health) cấp cho một ngân khoản $l.6 triệu để tiến hành chương trình nghiên cứu và điều trị bệnh tim bằng liệu pháp tự nhiên.
Đến với cách điều trị này, các bệnh nhân được hướng dẫn ăn rau quả và ngũ cốc, tập thư giãn, thiền và luyện tập thể dục. Phương pháp cũng đặc biệt quan tâm đến tương tác giữa thầy thuốc và bệnh nhân. Người bệnh được các bác sĩ và y tá dành nhiều thời giờ lắng nghe, chia sẽ để nâng cao hiểu biết về căn bệnh và tăng cường lòng tin của bệnh nhân vào phương cách điều trị. Ông cho biết việc thay đổi chế độ ăn uống và lối sống có thể làm giảm đến 40% lượng cholesterol xấu và khoảng 91% tình trạng đau thắt ngực trong vòng vài tuần. Kết quả khả quan của chương trình đã thu hút sự quan tâm của những công ty bảo hiểm. Năm 1993, công ty Mutual of Omaha đã bắt đầu công nhận bồi hoàn toàn bộ chi phí điều trị theo phương pháp này, khoảng 4,000 đô la cho liệu trình một năm. Đến nay đã có trên 40 công ty bảo hiểm đồng ý chi trả cho điều trị bệnh tim theo chương trình này.
Khẩu phần rau quả
Ngày nay, có hai sự thật quan trọng mà các nhà khoa học đều quan tâm. Thứ nhất, chất béo của các loại động vật không được phân giải tốt trong cơ thể, là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến xơ vữa động mạch. Thứ hai, chế độ ăn có nhiều chất xơ, nhất là chất xơ trong các loại ngũ cốc thô làm hạ áp huyết, cân bằng mức cholesterol trong máu. Bác sĩ Ornish khẳng định chế độ ăn rau quả và ngũ cốc có thể ngăn chặn và làm đảo ngược tình trạng mạch vành trong vòng một năm. Bác sĩ Caldwell B. Esselstyn, một chuyên gia điều trị tim mạch tại Bệnh viện Cleveland, đã nghiên cứu trong suốt 20 năm về tác động của ăn chay, cũng cho biết sự thay đổi trong chế độ ăn uống có thể chữa khỏi bệnh tim. Trong một cuộc nghiên cứu bắt đầu vào năm 1985, ông và các cộng sự đã theo dõi và cập nhật liên tục tình trạng bệnh lý của 23 bệnh nhân bệnh mạch vành, 21 người trong vòng 11 năm và 2 người còn lại trong vòng 9 năm. Có 5 bệnh nhân đã từ bỏ cuộc thí nghiệm sau thời gian từ 12 đến 15 tháng. Tình trạng bệnh của 5 người này phát triển xấu hơn sau khi từ bỏ cuộc thí nghiệm. Số 18 người còn lại đã có 49 lần trải qua các sự cố về mạch vành trong vòng 8 năm trước khi đến với cuộc thí nghiệm. 17 trong số 18 người này không còn có một biểu hiện bệnh lý nào về mạch vành trong suốt 11 năm tham gia thí nghiệm.
Theo Women’s Choices in Natural Healing của Barbara Loecher, năm 1989 Ông Ornish cũng đã tiến hành một cuộc thí nghiệm đối với 48 người bệnh tim tình. Phân nửa số người này thực hành chế độ ăn rau quả, ngũ cốc với khẩu phần chất béo thấp (10%), tập thể dục và được hướng dẫn luyện tập thư giãn, thiền để chống stress. Số còn lại áp dụng chế độ luyện tập và ăn uống theo đúng tiêu chuẩn của Hiệp Hội Y Khoa Hoa Kỳ (lượng chất béo 30%). Sau một năm, tình trạng bệnh lý ở nhóm thứ hai phát triển xấu hơn. Nhiều người có những cơn đau ngực nhiều hơn trước. Xét nghiệm cho thấy những mảng xơ vữa đóng dầy hơn. Tương phản với những người này, các xét nghiệm đối với những bệnh nhân ở nhóm 1 đã cho thấy 82% trong số họ đã có những động mạch thông và sạch hơn trước lúc thí nghiệm. Độ cholesterol và huyết áp đều hạ xuống. Các các cơn đau ngực của họ đã biến mất.
Tháng Sáu, 2005, Tiến sĩ Janine Higgins, Đại học Y khoa Colorado cũng đã công bố một nghiên cứu cho biết mỗi ngày chỉ cần ăn một bữa ăn có chế độ chất xơ thì có thể gia tăng việc đốt mỡ thêm được từ 20% đến 25%. Mỗi ngày nên cố gắng ăn một bữa ăn với ngũ cốc thô và nhiều rau quả. Nên hạn chế các loại thịt đỏ, chỉ dùng một ít thịt trắng như cá, gà, vịt, chim bồ câu.
Bệnh tim và những xúc cảm tâm lý
Bác sĩ Ornish cho rằng bệnh tim có nguồn gốc sâu xa từ những cảm xúc tâm lý cũng như từ những nhận thức lệch lạc của bản thân người bệnh trong cuộc sống hàng ngày. Ông nói “Hầu như tất cả những bệnh nhân này đều có cảm giác cách biệt, cách biệt với chính những cảm xúc của mình, cách biệt với những người khác và cách biệt với đời sống tâm linh. Thay vì thấy mình là một phần liên hệ của cuộc sống, họ cảm thấy xa rời và tách biệt với mọi thứ. Với cảm tưởng như thế, thái độ của họ sẽ phát sinh ra một chuỗi phản ứng của sự huỷ diệt.” Với quan điểm này, ông xem việc ngồi thiền là một yêu cầu quan trọng trong việc điều trị bệnh tim. Thiền là những phương pháp tập trung tư tưởng, buộc tâm vào một đối tượng nhất định nhằm tạo ra hiệu ứng ức chế, nghỉ ngơi trên toàn bộ vỏ não. Những nghiên cứu của y học hiện nay đều cho thấy nhiều phương pháp thiền khác nhau đều có tác dụng làm dịu thần kinh, giảm bớt tình trạng lo âu, trầm uất, giúp người bệnh cải thiện hành vi và dễ hoà hợp với cuộc sống, với những người chung quanh hơn. Riêng đối với bệnh tim, Cary Barbor, một chuyên gia điều trị tâm lý cũng cho biết “Trong khi ở những người bình thường, đáp ứng chống trả hoặc bỏ chạy kéo theo sự kích hoạt và tăng tiết chất Adrenalin, làm gia tăng nhịp tim và những nguy cơ máu đông, thì ngược lại, những đáp ứng thư giãn sẽ làm giảm chuyển hoá, giảm nhịp tim, hạ thấp sóng não và cải thiện những triệu chứng của bệnh tim mạch.” Về mặt tâm linh, ngồi thiền là quá trình tiến đến sự hợp nhất, hợp nhất giữa thân và tâm, hợp nhất giữa con người và hoàn cảnh chung quanh. Do đó, ngoài việc tạo ra những đáp ứng thư giãn, thiền còn là một hình thức đối trị với tình trạng phân ly trong tâm lý người bệnh. Ông nói “Khi tâm trí bạn tĩnh lặng, bạn sẽ không còn cảm thấy tách lìa và cô đơn nữa vì bạn đã được kết nối với đại ngã tâm linh”.
Bệnh tim và việc luyện tập thể dục
Hoạt động thể lực dưới hình thức lao động chân tay hoặc luyện tập thể dục thể thao phù hợp với độ tuổi và điều kiện sức khoẻ luôn là yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc giữ gìn hoặc cải thiện sức khoẻ. Đối với bệnh tim mạch cũng vậy. Ngoại trừ những trường hợp cần sự nghỉ ngơi tuyệt đối ở những người đau thắt ngực không ổn định, nhồi máu cơ tim cấp, suy tim nặng hoặc áp huyết cao trên 180/100 mmHg, ở tất cả những trường hợp khác hoặc khi tình trạng đã được ổn định, người bệnh luôn được khuyến khích phải tập luyện thể dục. Cách luyện tập dễ nhất là đi bộ. Đi bộ từ chậm đến nhanh dần, từ 10, 15 phút lúc ban đầu tiến đến khoảng 30 phút mỗi ngày là đủ để tạo ra hiệu ứng chữa bệnh. Đi bộ thường xuyên giúp kích hoạt khí huyết lưu thông, tăng cường sức dẻo dai của thành mạch, điều hoà lượng mỡ trong máu, nên có thể cải thiện các triệu chứng bệnh lý của động mạch vành.
Chi phí mà dân Mỹ đã phải bỏ ra để chữa trị cho tim đã lên đến 78 tỉ đô la hàng năm. Có thể hiểu được phần nào thực trạng này qua những dòng tâm sự sau đây của Tiến sĩ Dean Ornish liên quan đến cơ chế đào tạo và tập quán hành nghề y trong xã hội hiện nay, và, người viết cũng muốn mượn lời nói này làm kết luận:
“Nếu tôi làm một cuộc phẫu thuật, bảo hiểm của người bệnh sẽ trả ít nhất $30,000. Nếu tôi dùng thời gian ấy để dạy cho một bệnh nhân cách ăn uống và những kỹ thuật để đối phó với căng thẳng, bảo hiểm chỉ trả không hơn $150. Nếu tôi cũng dùng thời gian ấy để dạy cho người bệnh làm sao để giữ gìn sức khoẻ, tránh được bệnh tật thì tôi không được xu nào. Bởi vậy, không có gì ngạc nhiên khi các bác sĩ dành nhiều thời gian cho những công việc được trả thù lao hậu hỉ. Hơn nữa, ngay ở trường Y, chúng tôi cũng không được đào tạo gì nhiều về dinh dưỡng hay cách đối phó với những căng thẳng trong chính cuộc đời mình hoặc dạy cho bệnh nhân những kỹ thuật xử lý những căng thẳng tâm lý nơi họ. Bác sĩ y khoa chúng tôi thường hành nghề theo cách mình đã được huấn luyện và được trả tiền để làm.” (NV)
Các chuyên mục 
